Vǫlva

Vǫlva (1902) – tranh của R.E. Kepler

Vǫlva (1902) – tranh của R.E. Kepler

Vǫlva (völva; số nhiều: vǫlvur/völur) là tên gọi dành cho phù thủy/tiên tri/ngôn sứ của người Bắc Âu cổ. Vǫlva cũng thường xuyên xuất hiện trong thần thoại của họ. Cái tên vǫlva trong tiếng Bắc Âu cổ có nghĩa là “người mang đũa/gậy phép”. Vǫlva còn được gọi dưới một cái tên khác là fjölkunnig (hiểu biết nhiều), vì người này biết cả seiðr, spá, và galdr. Ngoài ra tên gọi spákona hoặc spækona cũng được sử dụng.

Các phép thuật thường được vǫlva sử dụng là seiðr, spá, và galdr. Seiðr là loại phép thuật được nữ thần Freyja mang từ Vanaheimr tới truyền lại cho các thần Æsir. Nguồn gốc và bản chất của seiðr tới nay vẫn còn khá mơ hồ, đó có thể là một dạng thần chú, cũng có thể bao gồm cả việc khiêu vũ theo vòng tròn. Cả nam (seiðmaðr) và nữ (seiðkona) đều có thể sử dụng seiðr, nhưng chủ yếu là nữ giới. Óðinn là nam thần duy nhất có sử dụng phép thuật này, và bị Loki buộc tội rằng thiếu nam tính (ergi). Seiðr được cho là có liên hệ tới tình dục. Eiríks saga rauða có nhắc đến cách thức vận dụng seiðr, do Thorbjǫrg thực hiện, bằng việc tụng niệm và cầu nguyện để kết nối với thế giới linh hồn. Theo Ynglinga saga của Snorri, seiðr bao gồm cả tiên tri và phép thuật sai khiến. Saga về người anh hùng huyền thoại Örvar-Oddr cho biết seiðkona mang áo khoác màu đen, trên tay cầm một con quay sợi. Ai bị con quay này chạm ba lần vào má sẽ mất trí nhớ. Hai phép thuật còn lại là spá (tiên tri/dự ngôn) và galdr (thần chú/chú ngữ).

Óðinn và vǫlva (1895) – tranh của Lorenz Frølich

Óðinn và vǫlva (1895) – tranh của Lorenz Frølich

Freyja là vị thần thành thạo nhất về phép thuật trong số các vị thần. Không những thế, Freyja không chỉ là nữ thần của sự phì nhiêu, của sắc đẹp và tình yêu mà còn là nữ thần chiến tranh, vậy nên các vǫlva cũng được sử dụng để gây ảnh hưởng lên những cuộc chiến của người phàm, vì các vǫlva luôn cố gắng lặp lại những gì Freyja làm tại Ásgarðr – thế giới của các vị thần. Nhiều phụ nữ quý tộc người Viking, muốn đại diện cho Freyja tại Miðgarðr, cũng sử dụng một số công cụ nhằm điều khiển chiến cuộc khi xung đột xảy ra.

Một trong những vǫlva nổi tiếng nhất là Heiðr – tái sinh của nữ thần Gullveig thuộc thị tộc thần Vanir.